Wie draagt het risico bij betaling van een vervalste factuur? De Hoge Raad heeft zich hierover eind mei jl opnieuw uitgelaten en aangegeven dat alle omstandigheden van het geval dan van belang zijn en er voor beide partijen risico’s bestaan.
Wat was er aan de hand? Nadat er een overeenkomst was tot stand gekomen, mailde de verkoper een aantal documenten naar de koper waaronder de factuur. Kort daarna ontving de koper een 2e mail – verzonden vanaf het zelfde adres als de 1e mail – waarin werd verzocht de vorige mail te negeren vanwege fouten. Voorts werd gemeld dat die fouten meteen zouden worden hersteld en dat er dan een nieuwe mail zou volgen. Circa 20 minuten later ontving koper – van hetzelfde adres – een 3e mail met een aantal documenten, waarbij op de factuur een ander banknummer was gemeld. De 2e en 3e mail is aan de koper gestuurd door tussenkomt van een fraudeur die het mailaccount van de verkoper had gehackt. U raadt het al: het banknummer op de 3e factuur was ook van dat fraudeur. Nadat koper de factuur op dat banknummer had betaald, meldde de verkoper zich bij hem met een verzoek tot betaling. Koper verweerde zich dat hij geen enkele reden had om te twijfelen en daarom niet nogmaals ging betalen.
Extra alert op mogelijk vervalste facturen
De Hoge Raad had zich in 1992 al eens uitgelaten over de risico’s bij een vervalste handtekening en kwam toen met het volgende uitgangspunt:
- De partij van wie de handtekening is vervalst, kan zich daar in beginsel op beroepen, zelfs als de ontvangende partij in redelijkheid mocht aannemen dat de handtekening wél echt was,
- Behalve als de ontvangende partij de handtekening voor echt hield en voor echt mocht houden door bijkomende, aan verkoper toe te rekenen omstandigheden.
Uitspraak van de Hoge Raad
De Hoge Raad heeft in zijn uitspraak van 28 mei 2021 bevestigd dat het Hof dit beginsel correct had toegepast met betrekking tot een gehackt email-account en daarmee verstuurde valse factuur. Eerst had het Hof onderzocht of de koper er in redelijkheid niet op bedacht hoefde te zijn dat het een vervalsing betrof. En na geconstateerd te hebben dat dit niet het geval was, is door het Hof beoordeeld of er omstandigheden waren waardoor aan de verkoper kon worden toegerekend dat de koper die e-mail voor echt mocht houden. Het Hof oordeelde – volgens de Hoge Raad: terecht – dat dit laatste het geval was, waarbij gelet is op situaties als:
- Was het gehackte e-mailadres al eerder gebruikt door verkoper om facturen te verzenden?
- Is dezelfde omschrijving van het onderwerp in de mail gebruikt en waren de andere bijgevoegde documenten wel correct?
- Is het banknummer in het verleden ook wel eens afwijkend geweest?
- Is de lay-out van de factuur hetzelfde gebleven?
- Werd er in het verleden wel vaker door verkoper een gewijzigd document gemaild?
- Hoe snel na afloop van de betalingstermijn heeft verkoper een aanmaning gestuurd?
Opvallend is dat de Hoge Raad daar nog aan toevoegde, dat de beoordeling van deze omstandigheden er ook toe kan leiden dat de schade voor een deel wordt toegerekend aan de verkoper en voor de rest bij de koper blijft.
Kortom: gebruik als leverancier steeds hetzelfde banknummer en blijf als u moet betalen alert bij gewijzigde banknummers en facturen. Check bij onregelmatigheden voorafgaand aan de betaling zekerheidshalve nog even bij de leverancier of het opgegeven banknummer klopt. Dan loopt u niet het risico nog eens (een deel) te moeten betalen.
